Màu sắc không chỉ làm cho món ăn thêm đẹp mắt mà còn có thể là dấu hiệu của sức mạnh dinh dưỡng. Và màu tím thật sự rất mạnh mẽ. Sắc tím hoàng gia này đến từ hợp chất anthocyanin - một chất chống oxy hóa mạnh. Sắc tố này tạo ra các loại thực phẩm có màu đỏ, xanh lam và tím - như củ dền, bắp cải tím và cà chua tím (tùy thuộc vào loại anthocyanin). Đặc biệt, hàm lượng chất chống oxy hóa cao trong khoai lang tím giúp chống viêm và giảm nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư.

Dinh dưỡng của khoai lang tím

Khoai lang tím (Ipomoea batatas L.) có rất nhiều giá trị dinh dưỡng. Ngoài chất chống oxy hóa, chúng còn chứa nhiều chất xơ, vitamin C và kali, có thể hỗ trợ giảm cân, tăng cường miễn dịch và sức khỏe tim mạch. Giá trị dinh dưỡng của một củ khoai lang tím cỡ trung bình như sau:

• Lượng calo: 110
• Carbohydrate: 26 g
• Chất xơ: 4 g
• Đường bổ sung: 0 g
• Protein: 2 g
• Tổng chất béo: 0 g
• Natri: 70 mg
• Kali: 439 mg

Nguồn năng lượng chống oxy hóa

Khi nói đến chất chống oxy hóa, thường thì màu càng đậm càng tốt. Khoai lang tím chứa rất nhiều anthocyanin, một loại chất chống oxy hóa đã được chứng minh là có tác dụng giảm nguy cơ mắc một số bệnh mãn tính. Khoai lang ruột đỏ và tím có hàm lượng anthocyanin trung bình từ 16 đến 57 miligam trên 100 gram (tùy thuộc vào quy trình chiết xuất). Hàm lượng này cao hơn đáng kể so với khoai lang ruột cam.

Trong một số trường hợp, cách nấu nướng có thể ảnh hưởng đến mức độ chống oxy hóa của thực phẩm. Các nhà nghiên cứu đã xem xét ý nghĩa của điều này đối với khoai lang tím nói riêng. Hàm lượng chất chống oxy hóa bị mất đi nhiều nhất là khi xào (60%) và nướng (22%), trong khi giá trị này bị mất đi ít hơn ở quá trình chế biến bằng vi sóng (6%) và luộc (8%) giúp giữ lại nhiều chất dinh dưỡng. Điều thú vị là, quá trình chế biến chiên chân không cho thấy hàm lượng chất chống oxy hóa khả dụng tăng 31%.

Điều này không có nghĩa là bạn không bao giờ nên xào hoặc nướng khoai lang tím, nhưng để tận dụng tối đa hoạt chất chống oxy hóa, hãy thử các phương pháp nấu ăn khác nhau, bao gồm cả chiên chân không. Trong một công bố, các nhà nghiên cứu đã so sánh luộc, hấp và chiên chân không  để xem phương pháp nào giữ được nhiều chất chống oxy hóa nhất trong khoai tây lang tím, và chiên chân không được đánh giá cao hơn.

Trái tim khỏe mạnh

Hàm lượng chất chống oxy hóa cao trong khoai lang tím mang lại những lợi ích ấn tượng cho sức khỏe tim mạch. Một nghiên cứu đã xem xét dịch chiết xuất khoai lang tím (180 ml mỗi ngày) so sánh với một loại thuốc huyết áp thông thường gọi là captopril. Chiết xuất khoai lang tím không chỉ cải thiện đáng kể huyết áp mà còn làm tăng đáng kể lượng chất chống oxy hóa chống tăng huyết áp (gọi là superoxide dismutase) trong máu. Các nghiên cứu khác trên người và động vật cũng cho thấy những phát hiện này.

Tiến xa hơn nữa, các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu xem việc ăn khoai lang tím nguyên củ ảnh hưởng đến độ cứng động mạch như thế nào, một yếu tố có thể dẫn đến huyết áp cao và bệnh tim. Trong một nghiên cứu, những người tham gia được cho ăn 200 g khoai lang tím giàu anthocyanin (khoảng một củ khoai lang cỡ vừa) hoặc 200 g khoai lang trắng, loại có hàm lượng anthocyanin không đáng kể. Sau hai tuần, huyết áp của những người ăn khoai lang tím đã cải thiện đáng kể so với những người ăn khoai lang trắng.

Giảm viêm

Viêm mãn tính là thủ phạm gây ra nhiều bệnh, từ bệnh tim, ung thư đến tiểu đường và viêm khớp. Khoai lang tím có thể giúp giảm viêm không? Một nghiên cứu được đưa vào bài tổng quan các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi dịch chiết xuất khoai lang tím được trộn với khoai lang vàng, nó tác động tích cực đến 92 dấu hiệu viêm ở nam giới khỏe mạnh hơn so với một bữa ăn chỉ có khoai lang vàng (không có chiết xuất khoai lang tím). Trong một nghiên cứu khác, việc tiêu thụ hàng ngày khoai lang tím (150 g) trong sáu tuần làm giảm dấu hiệu viêm - protein phản ứng C lúc đói (fasting state C-reactive protein) - nhiều hơn so với cùng một lượng khoai lang trắng ở những người khỏe mạnh.

Một số nghiên cứu đã xem xét cụ thể những cơ quan nào có thể được hưởng lợi từ các hợp chất trong khoai lang tím, cụ thể là gan và thận. Một nghiên cứu đã theo dõi 17 người đàn ông khỏe mạnh để xem dịch chiết xuất khoai lang tím tác động như thế nào đến tình trạng viêm có thể xảy ra sau một bữa ăn lớn, nhiều carbohydrate. Ngay cả bốn giờ sau khi ăn, những người này vẫn cho thấy quá trình tiêu hóa được cải thiện và mức độ viêm sau bữa ăn giảm đi. Việc bổ sung các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, chẳng hạn như khoai lang tím, vào bữa ăn có thể giúp cơ thể bạn hấp thụ nhiều hơn những gì nó cần và ít hơn những gì nó không cần.

Chống ung thư

Ung thư là một căn bệnh phức tạp, nhưng đã có một số nghiên cứu đầy hứa hẹn chứng minh tiềm năng chống ung thư của chất chống oxy hóa. Khoai lang tím cũng không ngoại lệ. Các loại chất chống oxy hóa và hợp chất chống viêm trong khoai lang tím đã được phát hiện có tác dụng kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư. Đây là một hàm ý thú vị đối với một số loại ung thư cụ thể.

Khoai lang tím nướng và dịch chiết xuất khoai lang tím đã được chứng minh là làm chậm sự phát triển của một trong những chất điều hòa ung thư đại tràng (gọi là beta-catenin), và ức chế sự hình thành một số sản phẩm phụ nguy hiểm. Trong một nghiên cứu tương tự, người ta phát hiện ra rằng khoai lang tím ức chế interleukin-6, một chất điều hòa chính của tình trạng viêm ruột mãn tính và ung thư đại tràng. Đây có thể là tin tốt cho việc điều trị loại ung thư phổ biến này trong tương lai. 

Ngoài ra, một nghiên cứu đã tìm thấy kết quả khả quan về anthocyanin trong khoai lang tím trong việc nhắm mục tiêu và ức chế các tế bào ung thư bàng quang. Mặc dù khoai lang không thể thay thế phương pháp điều trị, nhưng các hợp chất chống oxy hóa mạnh của chúng cho thấy tiềm năng giúp ngăn ngừa và ngăn chặn sự phát triển của một số loại tế bào ung thư.

Kết luận

Khoai lang tím mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe, phần lớn đến từ hàm lượng chất chống oxy hóa cao. Ăn khoai lang tím có thể giúp giảm viêm và các tổn thương có thể dẫn đến các bệnh mãn tính, như bệnh tim và ung thư. Có rất nhiều lý do thuyết phục để bạn bổ sung những món ăn đầy màu sắc này vào thực đơn của mình, hãy thử nhé!