Kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh nhờ tận dụng giai đoạn thuế thấp

Theo bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản 5 tháng đầu năm 2025 đạt trên 4,34 tỷ USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng trong tháng 5, xuất khẩu đạt gần 997 triệu USD, tăng 20%.

Thị trường Mỹ trở thành điểm sáng nổi bật với kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 234 triệu USD trong tháng 5, tăng mạnh 61% so với cùng kỳ – mức tăng cao nhất trong các thị trường lớn. Nguyên nhân chủ yếu đến từ chính sách thuế tạm thời có hiệu lực từ ngày 9/4 đến 9/7/2025, theo đó hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam chỉ chịu thuế 10%, thấp hơn nhiều so với mức 46% được cảnh báo trước đó.

Trong cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, tôm tiếp tục dẫn đầu với kim ngạch đạt hơn 1,71 tỷ USD trong 5 tháng, tăng 32%. Tháng 5 ghi nhận giá trị xuất khẩu tôm trên 415 triệu USD – mức cao nhất kể từ đầu năm.

Cá tra cũng cho thấy đà phục hồi rõ rệt, với mức tăng 11% trong 5 tháng và riêng tháng 5 tăng tới 13%, trái ngược với mức tăng nhẹ 4% trong tháng 4. Đặc biệt, xuất khẩu cá tra sang Mỹ tăng vọt 35% trong tháng 5, sau khi giảm sâu trong tháng 4 – cho thấy sự linh hoạt trong điều chỉnh lịch giao hàng của các doanh nghiệp Việt.

Cá ngừ dù hồi phục chậm hơn cũng ghi nhận mức tăng 7,6% trong tháng 5. Tính chung 5 tháng, cá ngừ đạt kim ngạch hơn 405 triệu USD, tăng 5% so với cùng kỳ. Các nhóm sản phẩm khác như mực, bạch tuộc, cua ghẹ, đặc biệt là nhuyễn thể có vỏ đều ghi nhận mức tăng mạnh, trong đó nhuyễn thể có vỏ tăng tới 63%.

Thị trường Mỹ: Cơ hội lớn đi kèm rủi ro cao

Xuất khẩu sang thị trường Mỹ trong 5 tháng đầu năm đạt 774 triệu USD, tăng 27%. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo mức tăng trưởng này mang tính thời điểm. Sau ngày 9/7, nếu Mỹ chính thức áp dụng mức thuế 46% như dự kiến, nhiều doanh nghiệp Việt sẽ phải ngừng giao hàng do chi phí vượt quá khả năng chịu đựng.

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam đang cho thấy sức bật ấn tượng trong “thời gian vàng” nhờ chiến lược ứng phó linh hoạt của doanh nghiệp. Tuy nhiên, tính bền vững của đà phục hồi này vẫn đang bị thử thách bởi những rủi ro từ chính sách thương mại của Hoa Kỳ. Trong nửa cuối năm 2025, bài toán chiến lược của ngành thủy sản sẽ là đa dạng hóa thị trường, kiểm soát chi phí và chuẩn bị kỹ các kịch bản ứng phó trước những biến động từ thị trường quốc tế.

Điều này không chỉ đe dọa đến đơn hàng trong quý III mà còn có thể ảnh hưởng dây chuyền đến toàn bộ chuỗi cung ứng ngành thủy sản trong nước, đặc biệt là với các doanh nghiệp nhỏ và các địa phương có ngành sản xuất, chế biến thủy sản trọng điểm.

Bên cạnh Mỹ, một số thị trường khác vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định. Xuất khẩu sang EU tăng 14%, Nhật Bản tăng 18%. Trung Quốc và Hồng Kông ghi nhận mức tăng mạnh tới 50%, đặc biệt với các mặt hàng như tôm (+90%) và nhuyễn thể có vỏ (+285%), trở thành điểm tựa quan trọng giúp giảm áp lực phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

Theo dự báo của VASEP, nếu mức thuế 10% tại thị trường Mỹ được duy trì hoặc gỡ bỏ hoàn toàn, xuất khẩu thủy sản Việt Nam năm 2025 có thể giữ vững hoặc vượt mốc 10 tỷ USD. Ngược lại, nếu mức thuế quay trở lại mức 46%, tổng kim ngạch có thể rơi xuống khoảng 9 tỷ USD, với nhiều hệ lụy tiêu cực kéo dài. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, các đối thủ như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan và các nhà xuất khẩu Nam Mỹ như Brazil, Chile đang tìm cách mở rộng thị phần tại Mỹ, tạo thêm áp lực cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam.