Trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư diễn ra mạnh mẽ, việc ứng dụng khoa học và công nghệ vào hoạt động sản xuất kinh doanh không còn là lựa chọn mà trở thành yêu cầu bắt buộc để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Thực tế tại các địa phương như Ninh Bình, Quảng Ninh và Quảng Trị cho thấy nhiều doanh nghiệp đã chủ động đầu tư đổi mới công nghệ, ứng dụng các giải pháp số và sáng kiến kỹ thuật vào vận hành sản xuất, bước đầu ghi nhận hiệu quả rõ rệt cả về kinh tế và môi trường.

Tại Ninh Bình, theo Sở Khoa học và Công nghệ, toàn tỉnh có hơn 6.500 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó hơn 60% là doanh nghiệp vừa và nhỏ đã bước đầu áp dụng công nghệ vào một số khâu sản xuất. Hơn 25% doanh nghiệp đã đầu tư đổi mới thiết bị và công nghệ trong 5 năm gần đây. Một số doanh nghiệp lớn đã triển khai hệ thống quản trị doanh nghiệp ERP, phần mềm kiểm soát chất lượng, tự động hóa dây chuyền sản xuất, giúp tăng hiệu quả quản trị và tiết kiệm nhân lực.

Công ty TNHH Thời trang Itas Mars Intimates là một trong những đơn vị tiêu biểu về ứng dụng công nghệ. Với lĩnh vực sản xuất thời trang cao cấp, từ năm 2021, công ty đã đầu tư hệ thống dây chuyền treo tự động trong sản xuất may mặc. Theo bà Phạm Thị Vui - Chuyền trưởng Tổ may, hệ thống này giúp giảm thời gian thao tác trung gian, giảm sức lao động, hạn chế sai sót và dễ dàng kiểm soát năng suất từng công nhân. Tất cả thông tin về tiến độ sản xuất, sản lượng, chất lượng đều được tích hợp trên hệ thống phần mềm và truyền trực tiếp về trung tâm điều hành.

Bà Đinh Thị Hồng Thịnh - Chủ tịch HĐQT Công ty cho biết, đầu tư công nghệ là chiến lược trọng tâm giúp doanh nghiệp tăng năng suất trung bình từ 20% đến 25%, đồng thời nâng cao độ chính xác và tính thẩm mỹ cho sản phẩm, phù hợp với yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế. Ngoài ra, doanh nghiệp còn hướng tới mục tiêu xanh hóa quy trình sản xuất để phát triển bền vững.

Trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân (thành phố Hoa Lư) từng gặp khó khăn do sản xuất thủ công gây ô nhiễm môi trường, mất an toàn lao động và hiệu quả chưa cao. Những năm gần đây, các doanh nghiệp tại đây đã đầu tư mạnh vào công nghệ hiện đại như máy cắt CNC, máy khoan, máy xẻ đá, máy đánh bóng tự động. Ông Đỗ Đức Tạo - Giám đốc Doanh nghiệp đá mỹ nghệ Lâm Tạo cho biết, việc ứng dụng thiết kế 3D và mô phỏng sản phẩm trên máy tính trước khi chế tác giúp nâng cao tính thẩm mỹ, rút ngắn thời gian sản xuất và giảm phụ thuộc vào lao động phổ thông.

Toàn xã Ninh Vân hiện có khoảng 100 doanh nghiệp và hơn 500 cơ sở chế tác đá, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Xã đã quy hoạch cụm công nghiệp hơn 30 ha với hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn, đồng thời được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý “đá mỹ nghệ Ninh Vân”. Đây là nền tảng giúp các doanh nghiệp nâng cao giá trị thương hiệu và phát triển bền vững.

Tại Quảng Ninh, Công ty CP Giống cây trồng Quảng Ninh là doanh nghiệp khoa học công nghệ tiêu biểu với định hướng lấy nghiên cứu làm nền tảng phát triển. Từ năm 2012, công ty đã thành lập trung tâm chọn tạo giống, đầu tư nguồn lực cho nghiên cứu, chọn lọc và khảo nghiệm hàng trăm giống cây trồng. Tính đến cuối năm 2024, công ty đã phát triển hơn 600 giống lúa, trong đó có 16 giống được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công nhận là giống quốc gia như Khang dân 18, Hương Thơm số 1, ĐT 34, Nếp ĐT52...

Công ty mỗi năm cung ứng ra thị trường khoảng 1.500–1.800 tấn lúa giống, doanh thu đạt gần 30 tỷ đồng. Đơn vị cũng tích cực hợp tác với các viện nghiên cứu, chuyển giao công nghệ mới, đưa tiến bộ khoa học vào quy trình canh tác, giúp bà con nông dân nâng cao năng suất, chất lượng lúa và hiệu quả kinh tế.

Tại Quảng Trị, Công ty CP Tổng công ty Thương mại Quảng Trị là minh chứng cho việc đổi mới sáng tạo không chỉ dừng ở khẩu hiệu. Từ năm 2007, hơn 1.000 sáng kiến kỹ thuật đã được áp dụng, trong đó có nhiều giải pháp nổi bật như xử lý nước thải tinh bột sắn, sản xuất phân bón hữu cơ từ phụ phẩm chăn nuôi, chế tạo máy móc thay thế nhập khẩu... Các đề tài đều xuất phát từ thực tiễn nhà máy, giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất và giảm thiểu ô nhiễm.

Công ty cũng triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số từ năm 2020 với ba trụ cột: số hóa sản xuất kinh doanh, số hóa vùng nguyên liệu, kết nối số với thị trường. Toàn bộ nhà máy được điều hành bằng phần mềm giám sát tự động, hệ thống ERP, bản đồ GIS và IoT để quản lý chất lượng vùng trồng, tiết kiệm tài nguyên, kiểm soát sản lượng. Mỗi năm, công ty hợp tác sản xuất với hơn 60.000 hộ nông dân, mang lại thu nhập trên 1.000 tỷ đồng cho người dân, đóng góp đáng kể cho phát triển nông nghiệp hàng hóa.

Thực tiễn tại các địa phương cho thấy, việc chủ động đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ không chỉ nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm mà còn giúp doanh nghiệp tạo dựng thương hiệu, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế. Để tiếp tục phát huy hiệu quả, cần có sự đồng hành của cơ quan quản lý trong xây dựng chính sách hỗ trợ, thúc đẩy chuyển giao công nghệ và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện.