Ngày 10/12/2021, Hội đồng Nhân dân tỉnh Cao Bằng ban hành Nghị quyết 93/2021/NQ‑HĐND quy định một số cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021–2030. Sau hơn ba năm triển khai đồng bộ, tỉnh đã ghi nhận những kết quả ấn tượng từ việc nâng cao năng suất lao động, cải thiện chất lượng sản phẩm đến việc hình thành thương hiệu và chuỗi giá trị bền vững, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế – xã hội địa phương. Ngay sau khi HĐND tỉnh thông qua, ngày 26/7/2022, UBND tỉnh ban hành Hướng dẫn 1909/HD‑UBND do Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tỉnh Cao Bằng chủ trì, định hướng tổ chức triển khai các nội dung tại nghị quyết. 

Trên cơ sở Nghị quyết 93, Sở KH&CN đã triển khai chín nhiệm vụ trọng tâm, hỗ trợ các đơn vị xác lập quyền sở hữu trí tuệ, nâng cao chất lượng sản phẩm. Hoạt động hỗ trợ tập trung vào ba nhóm chính: ứng dụng, chuyển giao công nghệ trong sản xuất – kinh doanh; xây dựng và phát triển thương hiệu, tài sản trí tuệ cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình; khuyến khích hình thành doanh nghiệp khoa học‑công nghệ và khởi nghiệp ĐMST. Song song đó, đơn vị còn hướng dẫn thủ tục để doanh nghiệp, tổ chức đủ điều kiện được hưởng hỗ trợ về kinh phí, tư vấn chuyên môn và xúc tiến thị trường.

Từ năm 2022 đến cuối 2024, Sở KH&CN đã thẩm định và hỗ trợ tài chính trực tiếp cho 29 lượt tổ chức, doanh nghiệp, hợp tác xã, với tổng kinh phí trên 800 triệu đồng. Trong đó, 20 triệu đồng dành cho hai đơn vị xác lập và phát triển tài sản trí tuệ; hơn 260 triệu đồng hỗ trợ chín đơn vị ươm tạo, thành lập doanh nghiệp khoa học‑công nghệ, khởi nghiệp ĐMST; 460 triệu đồng cho 14 đơn vị nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Những con số này tuy không lớn về mặt tuyệt đối nhưng đã trở thành “cú hích” giúp các chủ thể mạnh dạn đầu tư, đổi mới.

Trên lĩnh vực nông nghiệp, tỉnh tích cực ứng dụng công nghệ sinh học vào trồng trọt, chăn nuôi; mở rộng mô hình nông nghiệp thông minh, tưới tiêu tự động và sử dụng giống cây, vật nuôi năng suất cao. Công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp cũng nhận được hỗ trợ cải tiến dây chuyền, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa được khuyến khích nghiên cứu, cải tiến sản phẩm, tham gia các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp ĐMST.

Tiêu biểu trong số đó là Công ty TNHH HATODO, được hỗ trợ 85 triệu đồng cho các hoạt động: xác lập tài sản trí tuệ; ươm tạo và phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ; nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ. Đến nay, HATODO đã có năm sản phẩm OCOP hạng ba sao gồm gạo nếp hương, cao hà thủ ô đỏ, cao khoai sâm, trà túi lọc chàm tía và nam thần lực. Các sản phẩm này ứng dụng công nghệ trong khâu sản xuất, chế biến, bảo quản và đóng gói, đồng thời được tiêu thụ rộng rãi qua hệ thống đại lý, cửa hàng tại nhiều tỉnh, thành.

Nhờ nền tảng khoa học công nghệ, HATODO phát triển thương hiệu “Gạo nếp Hương Bảo Lạc”, đa dạng hóa các sản phẩm dược liệu từ cây chàm tía, mở rộng liên kết sản xuất và tham gia xây dựng nông thôn mới. Trong năm 2023, công ty xây dựng vườn ươm cung cấp 50.000 cây giống hà thủ ô đỏ, chuyển giao quy trình trồng trên 2 ha tại huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang, thu về doanh thu và tạo thu nhập cho người dân địa phương.

Cùng với doanh nghiệp, nhiều hợp tác xã (HTX) cũng hưởng lợi từ chính sách của tỉnh. Gần 5 năm qua, HTX nông nghiệp Trường Anh do chị Đoàn Thu Trang làm giám đốc đã xây dựng khu canh tác hiện đại 4 ha với các loại dâu tây, rau mùa hè, hoa hồng. Ứng dụng hệ thống tưới tự động, nhà màng và giống cây chất lượng cao, sản lượng, chất lượng sản phẩm được nâng lên rõ rệt. HTX không chỉ chế biến để bán mà còn khai thác du lịch trải nghiệm, thu hái tại vườn, đạt doanh thu trên 2 tỷ đồng mỗi năm và tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương.

HTX Trường Anh cũng nhận được hỗ trợ vốn, tập huấn quản trị, đào tạo nhân lực từ Liên minh HTX tỉnh và Trung ương, đồng thời được tỉnh hướng dẫn tham gia chương trình OCOP. Kết quả, sản phẩm rau sạch và hoa của HTX đã xây dựng được thương hiệu uy tín, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Trên cơ sở chính sách khoa học công nghệ, huyện Quảng Hòa đã ưu tiên phát triển nghề truyền thống, bảo tồn nguồn gen cây mác púp, thâm canh chè Đoỏng Pán, phát triển cây dược liệu cát sâm và thương hiệu “Dao Phúc Sen – Quảng Hòa – Cao Bằng”. Huyện phối hợp với Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại tỉnh hỗ trợ dây chuyền sản xuất gạch không nung, miến dong, đầu tư máy móc hiện đại cho làng nghề. Đến nay, 28 sản phẩm OCOP 3 sao được chứng nhận, 20 mã QR truy xuất nguồn gốc đã được cấp, góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Thực tế cho thấy, chính sách hỗ trợ về KHCN và ĐMST đã giúp Cao Bằng không chỉ có thêm vốn và công nghệ, mà quan trọng hơn là thay đổi tư duy sản xuất. Các doanh nghiệp, HTX chủ động đầu tư vào đào tạo, ứng dụng công nghệ, xây dựng thương hiệu và phát triển thị trường bền vững. Bước sang giai đoạn 2025–2030, tỉnh dự kiến tiếp tục hoàn thiện cơ chế, đặc biệt là đẩy mạnh nguồn lực tài chính, mở rộng quy mô hỗ trợ, khuyến khích hợp tác công – tư và kết nối với các chương trình quốc gia, quốc tế.

Với sự vào cuộc đồng bộ từ nghị quyết đến thực tiễn, Cao Bằng đang dần phá bỏ những rào cản về trình độ công nghệ lạc hậu, nguồn nhân lực hạn chế, tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành địa phương đi đầu trong đổi mới sáng tạo vùng núi phía Bắc, góp phần phục hồi kinh tế – xã hội sau đại dịch và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.