Sơn La là một trong những tỉnh còn nhiều khó khăn, với phần lớn dân cư là đồng bào dân tộc Thái. Nhờ điều kiện khí hậu thuận lợi, đất đai màu mỡ và địa hình cao nguyên, nơi đây rất phù hợp để trồng và phát triển cây cà phê. tiêu

Từ nhiều năm trước, sau khi người Pháp đưa giống cà phê Arabica chất lượng đến vùng đất này, Sơn La đã xác định cà phê là cây trồng chủ lực giúp đồng bào dân tộc thiểu số giảm nghèo.

Hiện toàn tỉnh có hơn 20.000 ha cà phê Arabica, chiếm hơn 41% diện tích cà phê Arabica cả nước. Trong đó, gần 18.000 ha đã được cấp chứng nhận bền vững như RA, 4C, VietGAP, với sản lượng khoảng 200.000 tấn quả tươi mỗi năm. Tỉnh cũng đã xây dựng 2 vùng cà phê ứng dụng công nghệ cao với tổng diện tích hơn 1.000 ha, thu hút hơn 1.500 hộ tham gia, góp phần duy trì và phát triển chuỗi cung ứng cà phê an toàn.

Đáng chú ý, nhờ sự liên kết hiệu quả giữa doanh nghiệp và người dân, Sơn La hiện có 4 sản phẩm cà phê đạt chuẩn OCOP (1 sản phẩm 5 sao, 3 sản phẩm 4 sao). Toàn tỉnh có 9 cơ sở chế biến cà phê công nghiệp và 5 đơn vị chế biến sâu, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương, đồng thời cung ứng ra thị trường nguồn cà phê chất lượng cao.

Hiện toàn tỉnh có 28 doanh nghiệp và hợp tác xã (HTX) tham gia sản xuất, sơ chế và chế biến cà phê. Hằng năm, các đơn vị này chế biến sâu khoảng 4.440 tấn cà phê nhân. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã xuất khẩu 17.800 tấn cà phê, đạt giá trị ước tính gần 69,9 triệu USD. Các thị trường xuất khẩu chủ yếu gồm EU, Bắc Mỹ, Hoa Kỳ, Trung Đông và ASEAN.

Để hướng đến năm 2030, Sơn La đặt mục tiêu phát triển vùng cà phê đạt diện tích 25.000 ha, với sản lượng cà phê nhân khoảng 40.000 tấn. Trong đó, tỉnh sẽ tái canh 9.800 ha, phát triển 5.950 ha cà phê đặc sản, xây dựng 18.000 ha vùng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn bền vững, và hình thành ít nhất 5 vùng sản xuất cà phê ứng dụng công nghệ cao. Mục tiêu xuất khẩu là 30.000 tấn cà phê nhân tới các thị trường lớn như Đức, Mỹ, Brazil, Hà Lan và khu vực Nam Mỹ. 

Để đạt được những mục tiêu này, ông Nguyễn Đình Việt, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La cho biết, tỉnh cần chú trọng ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao, tuân thủ tiêu chuẩn của các thị trường quốc tế, đặc biệt là quy định EUDR của EU liên quan đến chống phá rừng và truy xuất nguồn gốc minh bạch.

Bên cạnh đó, Sơn La cũng thúc đẩy công nghiệp chế biến sâu, phát triển cà phê đặc sản bằng giống mới năng suất cao, hỗ trợ HTX, tổ hợp tác và xây dựng các liên minh sản xuất bền vững. Việc liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp trong kiểm soát chất lượng, chế biến và tiêu thụ sẽ là nền tảng quan trọng để nâng cao giá trị sản phẩm, xây dựng thương hiệu cà phê Sơn La vươn xa thị trường quốc tế.

Các sở, ngành và địa phương cần tập trung xây dựng vùng nguyên liệu cà phê gắn liền với công nghiệp chế biến và tiêu thụ theo hướng hiện đại, bền vững và quy mô lớn. Trong đó, yêu cầu trọng tâm là đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng và minh bạch toàn bộ chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến tiêu dùng.

Việc ứng dụng khoa học công nghệ trong thâm canh, sản xuất nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường trong nước và quốc tế không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng đất và thu nhập cho người dân, mà còn góp phần duy trì, phát triển và bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Cà phê Sơn La” trên thị trường quốc tế. Song song với đó, tỉnh khuyến khích mở rộng diện tích tái canh cà phê tại các vùng có cây già cỗi, năng suất thấp bằng các giống chất lượng cao, có khả năng kháng bệnh tốt và tuân thủ quy trình kỹ thuật canh tác hiện đại.

Đặc biệt, trong bối cảnh xuất khẩu cà phê sang thị trường EU, tỉnh yêu cầu thực hiện nghiêm quy định của Liên minh châu Âu về chống phá rừng và suy thoái rừng (EUDR). Điều này đòi hỏi các khâu từ trồng trọt, thu hoạch, chế biến đến tiêu thụ đều phải đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch, không vi phạm môi trường, đáp ứng đầy đủ các điều kiện về chứng nhận xuất xứ và tính hợp pháp của sản phẩm.

Đồng thời, đẩy mạnh công nghiệp chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm đặc biệt là cà phê đặc sản và các sản phẩm OCOP. Tỉnh khuyến khích thành lập các HTX, tổ hợp tác, liên minh sản xuất cà phê bền vững, thúc đẩy liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp trong toàn chuỗi, từ sản xuất đến kiểm soát chất lượng, chế biến và tiêu thụ, tạo nền tảng vững chắc cho thương hiệu “Cà phê Sơn La” trên thị trường trong nước và quốc tế.