Năng suất lao động của Việt Nam hiện vẫn ở mức thấp, bị ảnh hưởng bởi nhiều điểm nghẽn trong cấu trúc kinh tế và chất lượng nguồn nhân lực. Với xuất phát điểm là nền kinh tế đang phát triển, cơ cấu lao động vẫn chủ yếu tập trung vào khu vực nông – lâm – thủy sản, vốn có giá trị gia tăng thấp. Trong khi đó, tỷ trọng lao động ở các ngành công nghiệp và dịch vụ có năng suất cao còn hạn chế.

Chất lượng lao động cũng là một thách thức lớn. Phần lớn lao động chưa qua đào tạo bài bản, thiếu kỹ năng mềm, tinh thần kỷ luật và khả năng thích nghi với công nghệ mới. Khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế của thị trường lao động vẫn còn đáng kể.

Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam hiện vẫn dựa nhiều vào vốn và lao động thay vì đổi mới công nghệ hay nâng cao năng suất nội tại. Hiệu quả sử dụng nguồn lực chưa cao.

Bên cạnh đó, môi trường thể chế và năng lực doanh nghiệp tư nhân còn nhiều hạn chế. Dù chiếm tới 98% tổng số doanh nghiệp, nhưng phần lớn doanh nghiệp tư nhân có quy mô nhỏ, thiếu vốn, ít đầu tư vào nghiên cứu – phát triển và khó tiếp cận công nghệ tiên tiến.

Để nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh quốc gia, Việt Nam cần đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế, chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng hiện đại hóa. Đồng thời, việc nâng cấp hệ thống giáo dục – đào tạo, tăng đầu tư cho công nghệ và đổi mới sáng tạo, cải thiện môi trường thể chế là những giải pháp mang tính nền tảng.

Doanh nghiệp cần được hỗ trợ để nâng cao năng lực quản trị, tiếp cận nguồn vốn, ứng dụng công nghệ mới và từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây là yếu tố then chốt để lan tỏa tri thức, nâng cao năng suất và thúc đẩy phát triển bền vững.

Trong bối cảnh kinh tế đang chuyển đổi mạnh mẽ, năng suất lao động không chỉ là chỉ tiêu kỹ thuật mà còn là “chìa khóa” giúp Việt Nam bứt phá, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và hội nhập sâu vào kinh tế thế giới.