Hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn đến 2050, Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương đã đồng loạt triển khai nhiều giải pháp nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp chuyển đổi mô hình phát triển. Không chỉ dừng lại ở định hướng, nhiều dự án xanh đã được hỗ trợ tín dụng, khoa học công nghệ, cơ chế tài chính kịp thời nhằm tránh tình trạng đình trệ, chậm tiến độ.

Theo bà Vũ Kim Hạnh - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, phát triển xanh và các tiêu chuẩn môi trường đang trở thành “tấm vé” bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và vươn ra thị trường quốc tế. Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên lựa chọn sản phẩm xanh, sạch, bền vững, kể cả khi giá thành cao hơn. “Nếu không có chứng nhận rõ ràng, doanh nghiệp dễ bị loại khỏi sự lựa chọn của người tiêu dùng và đối tác, đặc biệt ở thị trường Mỹ và Liên minh châu Âu (EU),” bà Hạnh cho biết.

Xu hướng này được phản ánh rõ qua Báo cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI 2024) khi 43,5% doanh nghiệp nâng cấp xanh đã nhận được ưu đãi về thuế hoặc trợ cấp tăng gần 10 điểm phần trăm so với năm 2023. Tỷ lệ doanh nghiệp không nâng cấp do thiếu nguồn lực cũng giảm còn 13%.

Theo TS Nguyễn Tùng Lâm - Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam, việc nâng cao năng suất, hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm phát thải khí nhà kính giờ đây không còn là lựa chọn mà là chỉ tiêu bắt buộc, đặc biệt trong bối cảnh các thị trường lớn như châu Âu đang áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). “Tư duy carbon thấp cần phải được tích hợp ngay vào chiến lược sản xuất - kinh doanh nếu doanh nghiệp không muốn bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu,” ông Lâm nhấn mạnh.

Trong khi đó, năng suất và chất lượng từ lâu được xem là trụ cột nâng đỡ sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Đối với doanh nghiệp, đây là hai chỉ tiêu quan trọng phản ánh hiệu quả hoạt động, là cơ sở để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cạnh tranh gay gắt, năng suất lao động chính là yếu tố quyết định tới năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và doanh nghiệp. Chính vì thế, yêu cầu nâng cao nhận thức, hỗ trợ cải tiến và thúc đẩy đầu tư tự chủ; song song với việc đẩy mạnh cải cách chính sách về phát triển nguồn nhân lực, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động đổi mới sáng tạo và tăng cường liên kết với các cơ quan nghiên cứu là hết sức quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp.

Một điển hình về doanh nghiệp tiên phong trong chuyển đổi xanh là Vũ Phong Energy Group. Từ năm 2009, Vũ Phong đã triển khai các giải pháp năng lượng tái tạo và hiện nay đang phát triển mô hình Zero Capex Solar giúp nhà máy giảm phát thải mà không phải đầu tư ban đầu. Phó Tổng Giám đốc Vũ Phong Energy Group Phạm Đăng An cho biết: “Từ 1/1/2026, CBAM chính thức vận hành đầy đủ. Nếu doanh nghiệp không giảm phát thải, họ buộc phải đóng thuế carbon. Toàn bộ hệ sinh thái sản xuất - phân phối cần tính đến yếu tố phát thải, nếu muốn tiếp tục xuất khẩu.”

Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp vẫn đối mặt với thách thức lớn, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn chiếm phần lớn trong cơ cấu kinh tế Việt Nam. Theo ông Lê Văn Dũng - Chuyên gia chuyển đổi số, Công ty cổ phần Tập đoàn Công nghệ AB Soft, nhiều doanh nghiệp còn chưa tiếp cận được với các giải pháp công nghệ tiên tiến hay mô hình quản trị hiện đại do thiếu vốn, thiếu thông tin và nhân lực hỗ trợ chuyên sâu.

Trong bối cảnh đó, PGT Holdings là một trong số ít doanh nghiệp xác định chuyển đổi xanh là chiến lược phát triển dài hạn. Doanh nghiệp này đang triển khai dự án “Ecomo - công nghệ xanh giúp tiết kiệm nhiên liệu và bảo vệ môi trường”, hướng đến các thiết bị tiết kiệm năng lượng và giảm khí thải độc hại trong giao thông, xây dựng, sản xuất.

Theo đại diện PGT Holdings, phát triển sản phẩm xanh không chỉ là trách nhiệm môi trường mà còn là “cơ hội vàng” để tăng giá trị thương hiệu, thu hút khách hàng và nhà đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) đang ngày càng phổ biến.

Về phía chính sách tài chính, theo Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, ngành ngân hàng đang đẩy mạnh phát triển tín dụng xanh. Tính đến quý I/2025, tổng dư nợ tín dụng xanh đã vượt 704.000 tỷ đồng, chủ yếu vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo và nông nghiệp xanh, một bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi toàn diện.

Có thể thấy, nâng cấp xanh không chỉ là yêu cầu của xu thế, mà là đòi hỏi sống còn trong bối cảnh toàn cầu đang định hình lại chuỗi cung ứng, thương mại và tiêu chuẩn sản xuất. Đối với doanh nghiệp Việt Nam, việc đầu tư cho công nghệ xanh, quản trị hiệu quả, giảm phát thải không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần định vị lại vị thế trên bản đồ kinh tế thế giới. Khi thách thức được nhận diện, mục tiêu rõ ràng và hành động được thực thi kịp thời, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể bứt phá trong hành trình xanh hóa - không chỉ vì phát triển bền vững mà còn vì tương lai thịnh vượng của quốc gia.