Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đặt ra mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ nằm trong nhóm ba quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo; hình thành trung tâm phát triển các ngành công nghiệp công nghệ số có lợi thế; có tối thiểu 5 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm thế giới; chi đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt 2% GDP, với hơn 60% từ khu vực tư nhân; thu hút ít nhất 3 tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đặt trụ sở, nghiên cứu và sản xuất tại Việt Nam.

Mục tiêu lớn đòi hỏi sự nhập cuộc mạnh mẽ, không chỉ từ các cơ quan quản lý nhà nước, mà còn từ chính các doanh nghiệp đặc biệt là trong việc đổi mới công nghệ, đầu tư nghiên cứu, số hóa quy trình sản xuất và quản trị.

Tại Bắc Giang, những hợp tác xã nhỏ từng gặp khó khăn về vốn, công nghệ và đầu ra sản phẩm, nay đã thay đổi nhờ mạnh dạn áp dụng kỹ thuật số và công nghệ chế biến. Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Như Hoa (thị xã Việt Yên) là một điển hình. Từ chỗ phải đi thuê máy móc bên ngoài, năm 2024, Hợp tác xã đã đầu tư máy sấy lạnh, sấy nhiệt, xây dựng xưởng đạt chuẩn ISO 9001:2000 và dây chuyền chế biến khép kín. Không chỉ giảm tới 70% nhân công, sản phẩm của đơn vị còn hướng đến thị trường xuất khẩu.

Tương tự, Hợp tác xã Cường Thi (Tân Yên) chuyển từ sản xuất kẹo thủ công sang dây chuyền hiện đại, nâng công suất từ vài tấn lên vài trăm tấn mỗi năm, thu lợi hàng trăm triệu đồng. Hay Hợp tác xã Hiền Phước (Lục Ngạn) áp dụng dây chuyền sấy nhiệt để sản xuất mì quanh năm, bất kể thời tiết.

Thực tế tại Bắc Giang cho thấy, khi được định hướng và hỗ trợ đúng cách, kinh tế hợp tác vốn là khu vực khó khăn nhất vẫn có thể chuyển mình mạnh mẽ nhờ công nghệ.

Tại Thái Nguyên, Công ty Cổ phần Thép Toàn Thắng đã có bước đi đáng chú ý trong tiết kiệm năng lượng và đổi mới công nghệ. Từ việc thay thế lò điện bằng lò thổi oxy, công ty giảm tiêu thụ điện từ 600 kWh/tấn xuống còn 20 kWh/tấn tương đương giảm hơn 90% lượng điện sử dụng. Song song đó, công ty duy trì kiểm toán năng lượng định kỳ và đầu tư vào dây chuyền luyện thép tận dụng nhiệt hóa học thay vì điện năng, vừa tiết kiệm chi phí vừa bảo vệ môi trường.

Tại Bình Dương, một trong những “đầu tàu công nghiệp” của cả nước, nhiều doanh nghiệp đã sớm nhận ra rằng ứng dụng công nghệ cao là chìa khóa để giữ vững sức cạnh tranh. Công ty TNHH Motomotion Việt Nam từng cần hàng chục công nhân vận hành, nay chỉ cần một kỹ sư nhờ tự động hóa. Tổng Giám đốc Cicor Việt Nam, ông Nguyễn Trọng Luật, nhận định: “Áp dụng công nghệ là con đường duy nhất để bù đắp chi phí nhân công tăng cao và giữ được nhà đầu tư.”

Đặc biệt, Công ty TCL (KCN Việt Nam - Singapore II) đang tận dụng “90 ngày vàng” để đẩy mạnh xuất khẩu trước khi các chính sách thuế mới của Mỹ có hiệu lực. Song song đó, doanh nghiệp này tái cấu trúc chuỗi cung ứng, đa dạng hóa thị trường và đầu tư cho tăng trưởng bền vững điều mà chỉ có thể thực hiện hiệu quả thông qua chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ.

Còn tại Đồng Nai, Nestlé Việt Nam - doanh nghiệp FDI quy mô lớn tại địa phương cũng là một hình mẫu về chuyển đổi số. Theo ông Trương Hoàng Phương - Giám đốc Nhà máy Nestlé Trị An, doanh nghiệp đang triển khai mô hình “nhà máy thông minh” tập trung vào số hóa lực lượng lao động, tự động hóa và cải tiến công nghệ để nâng cao hiệu quả sản xuất. Hơn 20.000 tỷ đồng đã được Nestlé đầu tư vào Việt Nam, góp phần định hình những tiêu chuẩn mới về phát triển bền vững và hiệu quả sản xuất.

Hay Công ty TNHH Sản xuất thương mại dịch vụ Huỳnh Đức, một doanh nghiệp Việt cũng đang vươn mình từ nền tảng công nghệ. Từng mất hơn một năm để đáp ứng tiêu chuẩn đối tác Mỹ, hiện nay, nhờ đầu tư công nghệ và chuyển đổi số, Huỳnh Đức đã trở thành nhà cung ứng đáng tin cậy trong lĩnh vực bán dẫn lĩnh vực đòi hỏi trình độ kỹ thuật và quản lý khắt khe bậc nhất.

Dù nỗ lực từ phía doanh nghiệp là rất rõ ràng, nhưng không thể phủ nhận nhiều khó khăn vẫn hiện hữu: quy mô doanh nghiệp nhỏ, thiếu vốn đầu tư, thiếu nhân lực kỹ thuật chất lượng cao, rào cản trong tiếp cận công nghệ hiện đại. Do đó, để hiện thực hóa các mục tiêu lớn trong Nghị quyết 57, cần có sự đồng hành từ phía Nhà nước trong xây dựng thể chế, tài chính, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, liên kết viện - trường - doanh nghiệp.

Tăng đầu tư công cho khoa học công nghệ, chuyển đổi số; thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã đổi mới; phát triển các vùng công nghiệp công nghệ cao, thân thiện với môi trường đó là những chìa khóa để Việt Nam không chỉ theo kịp, mà bứt phá trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.