Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xu hướng tiêu dùng xanh ngày càng chi phối thị trường toàn cầu, các sản phẩm đặc thù địa phương nếu muốn tồn tại và phát triển bền vững không thể đứng ngoài cuộc chuyển đổi xanh. Điều này không chỉ là yêu cầu từ phía người tiêu dùng mà còn là tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của các thị trường quốc tế. Ứng dụng công nghệ vào sản xuất xanh chính là chìa khóa để sản phẩm bản địa không chỉ sạch hơn mà còn hấp dẫn hơn về mặt thương mại.

Chuyển đổi xanh không chỉ là sử dụng phân bón hữu cơ hay tránh thuốc hóa học. Đó là một hệ sinh thái công nghệ bao gồm: quản lý nước thông minh, tiết kiệm năng lượng, tái sử dụng phụ phẩm, sử dụng năng lượng tái tạo và giảm phát thải trong toàn bộ chuỗi sản xuất. Ví dụ, một cơ sở sản xuất kẹo dừa tại Bến Tre có thể sử dụng nồi hơi chạy bằng vỏ dừa khô thay vì than đá. Điều này không những giảm chi phí mà còn giúp sản phẩm thân thiện hơn với môi trường.

Một ứng dụng công nghệ xanh khác là tái chế phụ phẩm. Tại các cơ sở chế biến thanh long, vỏ trái cây thường bị bỏ đi. Tuy nhiên, với công nghệ chiết xuất, vỏ thanh long có thể được sử dụng để sản xuất phẩm màu tự nhiên hoặc làm chất chống oxy hóa trong mỹ phẩm. Cũng như vậy, bã mía có thể dùng để sản xuất bao bì sinh học thay cho nhựa. Những công nghệ này không chỉ giải quyết vấn đề môi trường mà còn tạo ra sản phẩm phụ có giá trị thương mại cao.

Việc sử dụng năng lượng mặt trời trong sản xuất cũng ngày càng phổ biến ở các vùng nông thôn. Các cơ sở trồng rau, nuôi tôm, làm bánh dân gian đã lắp đặt pin mặt trời để chạy máy bơm, hệ thống quạt sấy hoặc thắp sáng nhà xưởng. Đây không chỉ là cách giảm chi phí điện mà còn giúp sản phẩm đạt chứng nhận sản xuất bền vững – yếu tố được người tiêu dùng quốc tế ưu tiên lựa chọn.

Ngoài ra, công nghệ blockchain kết hợp “carbon credit” đang mở ra hướng đi mới cho sản phẩm đặc thù. Khi một vùng trồng ca cao ở Tây Nguyên cam kết không phá rừng, sử dụng phân hữu cơ và giảm phát thải, họ có thể tích lũy tín chỉ carbon – và từ đó bán lại cho doanh nghiệp có nhu cầu bù đắp phát thải. Đây là nguồn thu mới giúp người dân có động lực giữ rừng, canh tác bền vững và giữ gìn bản sắc địa phương.

Chuyển đổi xanh không chỉ là bài toán công nghệ mà còn là sự thay đổi trong tư duy. Nó đòi hỏi sự cam kết lâu dài, sự hỗ trợ từ chính sách và sự đồng hành của các tổ chức khoa học. Khi người sản xuất hiểu rằng “xanh” không chỉ là đạo đức mà còn là lợi thế cạnh tranh, thì việc đầu tư công nghệ xanh sẽ trở thành hành động tự nguyện.

Trong tương lai gần, sản phẩm đặc thù địa phương không thể chỉ dừng lại ở “ngon” hay “lạ” mà còn phải “xanh”, “sạch” và “trách nhiệm”. Và chỉ khi công nghệ trở thành động lực của chuyển đổi xanh, sản phẩm quê hương mới có thể chinh phục được trái tim người tiêu dùng toàn cầu – những người ngày càng khắt khe nhưng cũng đầy trân trọng giá trị bản sắc.